Covid-19 sonrası geçici ve bazen kalıcı hava yolu aşırı duyarlılığı oluşabildiğini belirten Prof. Dr. Servet Kayhan, bu durumun akciğerlere etkilerine dikkat çekti…
Nazan DOĞANER HALICI
Yayınlanma: 05:00 – 18 Ekim 2022 Güncellenme:
Covid-19’a dair en çok merak edilenlerin başında hastalığı atlatan veya yoğun bakım tedavisi gören hastaların akciğerlerinde kalıcı hasar olup olmayacağı sorusu geliyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Servet Kayhan, bu konuda merak edilen noktaları şöyle açıkladı…
Prof. Dr. Servet Kayhan
Tehlike geçti mi?
Covid-19 yapmış olduğu mikro damar hasarıyla bütün vücudu etkileyebilse de en sık üst solunum yollarını ve ilerlemiş vakalarda akciğerleri etkiler. Aşıların yaygın kullanımı ve Covid-19 virüsünün yeni varyantlarının ortaya çıkmasıyla birlikte son zamanlarda, ilk dönemde görülen olgulardan farklı olarak kişinin bağışıklık sistemi ve risk faktörlerine göre hafif-orta veya ağır şiddette değişiklik gösteren üst solunum yolu enfeksiyonu şeklinde geçirilmektedir. Ek hastalıkları olan kişilerde ise akciğer tutulumuna bağlı olarak zatürre, solunum yetmezliği ve ölüm riski halen devam etmektedir.
Kimler kontrole gitmeli?
Covid-19 enfeksiyonu sırasında ve sonrasında solunum yolu epiteli hasarına bağlı olarak uzamış öksürük, eforla birlikte nefes darlığı şikayetleri görmekteyiz. Solunum yolunun virüs kaynaklı enfeksiyonlarından sonra geçici ve bazen kalıcı hava yolu aşırı duyarlılığı oluşabilir. Bu durum sigara içenlerde ve herhangi bir nedenle mesleksel toz, duman maruziyeti olanlarda kronik bronşit, astım ve KOAH hastalıklarına zemin hazırlamaktadır. Böyle şikayetleri olan hastalarımızın kalıcı astım, KOAH ve akciğer fibrozisi (akciğer sertleşmesi) gelişme riskleri açısından solunum fonksiyon testleri ve akciğer görüntüleme yöntemleri ile göğüs hastalıkları uzmanları tarafından değerlendirilmesini tavsiye ediyoruz.
İyileşen hastalar hangi sorunları yaşıyor?
Günümüzde halen “Uzamış Covid Sendromu” olarak isimlendirilen ve enfeksiyon sonrası 90 güne kadar devam edebilen inatçı bazı şikayetlerin olduğunu görmekteyiz. En sık bildirilen Covid-19 sonrası semptomlar yorgunluk, nefes darlığı, uzun süren öksürük ve çeşitli ağrılardır. KOAH, astım, interstisyel akciğer hastalığı (akciğerlerin hava keseleri çevresindeki doku ve boşluğu etkileyen bir grup solunum yolu hastalığı) gibi kronik akciğer hastalığı olanlar Covid-19’dan daha çok etkilenebilmekte ve solunum kapasitelerinde öncesine göre düşüklük oluşabilmektedir.
Nefes darlığı şikayeti olanlar ne yapmalı?
Yapmış olduğumuz akciğer değerlendirmelerinde Covid-19 sonrasında ortaya çıkan solunum şikayetlerinin tedavisi ve akciğerlerde kalıcı hasar oluşmaması için özellikle hastane yatışı olan olgularda gerekli durumlarda medikal ilaç tedavilerinin yanı sıra solunum fizyoterapisti eşliğinde solunum egzersizleri ve pulmoner rehabilitasyon (solunum fizyoterapisi) programları önermekteyiz. 6 dakika yürüyüş seansları ve diyafram egzersizleri evde de kendi kendimize yapabileceğimiz en basit solunum fizyoterapi yöntemlerindendir. Diyafram egzersizleri yaparken bir elimizi göğüs kafesimizin üstüne, diğer elimizi de karnımızın üst kısmına koyup burundan sakin ve derin nefes alarak, bu esnada karnımızın şiştiğini ve göğüs kafesimizin genişlediğini hissetmeliyiz. Sonrasında karın kaslarımızı kasarak nefesimizi ağızdan yavaş yavaş vererek karnınızdaki elimizin aşağıya inmesini sağlamalıyız. Bu hareket en önemli solunum kasımız olan diyaframı çalıştırır ve güçlenmesini sağlar.
Yoga ve pilates de faydalı
Diyafram egzersizleri organlarımızın daha iyi oksijenlenmesini ve zararlı atık olan karbondioksitin vücuttan daha etkin bir şekilde atılmasını sağlar. Covid-19 egzersizlerini gün içerisinde 3-4 kez ve 5-10 dakika arası yapılmasını öneriyoruz. Ayrıca yoga ve pilates gibi egzersizler diyaframı çalıştırarak akciğer kapasitesini artırır. Solunum kaslarını, stresle baş edebilme kabiliyetini ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
