Kars Harakani Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gökhan Perincek, bölgede tandır yakmada kullanılan tezekten çıkan dumana uzun süreli maruz kalan kadınlarda görülen hastalıkların önemli halk sağlığı sorunu haline geldiğini söyledi.
Yayınlanma:
Doğu Anadolu’da ekmek ve yemek pişirmede yaygın olarak kullanılan tandır birçok hastalığı da beraberinde getiriyor. Tandır yakmada kullanılan tezeğin kadınları akciğerinden vurduğunu belirten Harakani Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gökhan Perincek, bölge insanını uyardı.
48 İLE 72 SAAT ARASINDA ASILI KALIYOR
Selim ilçesine bağlı Kekeç köyünde tandırda ekmek pişiren Menice Başkaya (66) ile görüşen Perincek, yaşadığı sağlık problemlerini dinledi. Tandırda yakılan tezekten çıkan zararlı partiküllerin 72 saat havada asılı kaldığına dikkat çeken Dr. Perincek, “Tandırda, genel olarak yöremizde yaygın olarak kullanılan hayvan dışkısının kurutularak elde edilen tezek yakıt olarak kullanılıyor. Bu yakıtın yanmasıyla ortama karbondioksit, karbonmonoksit, kükürt dioksit, hidrojen siyanür ve poliaromatik hidrokarbonlar salınır. Tezek yakılan ortamda yapılan araştırmada zararlı partiküllerin ortamda 48- 72 saat kadar asılı kaldığı tespit edilmiştir” diye konuştu.
ZARARLI ETKİLERİ YANDIKTAN SONRA ORTAYA ÇIKIYOR
Tezek dumanına uzun süreli maruz kalan kadınlar ve çocuklarda görülen hastalıkların önemli halk sağlığı sorunu olduğunu ifade eden Dr. Perincek, şunları söyledi:
“Tezek dumanı tüm hane halkını etkilemekle birlikte özellikle kadınlarda, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), pulmoner hipertansiyon, kor pulmonale, tüberküloz, interstisyel akciğer hastalığı ve akciğer kanserine neden olur.
Çocuklarda tekrarlayan üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu, gelişme geriliği ve kronik bronşit gelişebilir. Ülkemizde İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 2,44 kat daha fazla KOAH’a neden olan ev içi hava kirlenmesinin başlıca nedeni yaygın olarak kullanılan tezektir.
Bu organik yakıt ürünlerinin zararlı etkileri yandıkları zaman açığa çıkan azot oksitleri, ozon, partikül materyal-is, volatil organik bileşikler, aldehid, fenol, tolüen gibi poliaromatik hidrokarbonlar, formaldehit, radon, biyolojik ajanlar ve karbondioksite bağlı olarak görülür.
Tandırın yakılmasında kullanılan tezek ve bunun sonucunda ortaya çıkan biomasa köylü kadınlar tandırın yakılmasından ekmeyin pişirilmesi sürecinde yoğun olarak maruz kalmaktadır. Tandır yakım sıklığı ve burada geçirilen süre ne kadar fazla ise zararlı partiküllere karşılaşmaları da o kadar çok olmakta ve buna bağlı olarak hastalığın ortaya çıkma sıklığı ve şiddeti artmaktadır.
Tezek kullanan toplumlarda yapılan çalışmalarda KOAH sıklığı kadınlarda erkeklerden daha fazla olduğunu bildirmişlerdir. Türkiye’de de çeşitli çalışmalarda kırsal alanlarda ki kadınlarda tezek yüzde 54,5 oranla KOAH’ın tek nedeni olarak tespit edilmiştir.
Yaşamda erken yaşlarda hatta anne karnında biyomas maruziyeti başladığı göz önüne alınırsa bu önemli ve endişe verici halk sağlığı sorunu ile mücadele zorunludur.”(DHA)
